تثبیت زیستی نیتروژن در کشاورزی: راز جایزه جهانی غذا ۲۰۲۵
در مراسم سالانه بنیاد World Food Prize مستقر در آیوای امریکا، دکتر ماریانجلا هونگریا، میکروبیولوژیست برجسته اهل برزیل، به پاس چهار دهه تحقیق روی تثبیت زیستی نیتروژن و تحول در کشاورزی پایدار، موفق به دریافت جایزه جهانی غذا ۲۰۲۵ و ۵۰۰ هزار دلار جایزه نقدی شد.
از تردید تا شکوفایی یک ایده
در سال‌های آغازین حرفه‌اش، هونگریا پیشنهادی جسورانه مطرح کرد: «به‌جای تکیه صرف بر کودهای شیمیایی پرهزینه و آلاینده، باکتری‌های تثبیت‌کننده نیتروژن را به خدمت گیاه درآوریم.» بسیاری این ایده را غیرعملی می‌دانستند و او بارها شنید «راهت اشتباه است، فقط به کود شیمیایی اتکا کن». اما او با پشتکار و مطالعات آزمایشگاهی گسترده نشان داد که ریزسازواره‌های خاک می‌توانند نیتروژن موجود در هوا را به‌طور طبیعی به فرم قابل جذب ریشه تبدیل کنند و نیازی به مقادیر سنگین کود نباشد.
اثبات در مزارع برزیل
هونگریا پس از موفقیت در آزمایشگاه، با تکیه بر نتایج مطالعات خود در قطعات آزمایشی زمین به سراغ کشاورزان رفت. او به آنها نشان داد که:
- افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی عملکرد محصول در مزارع سویا، ذرت و گندم
- کاهش هزینه‌های مصرف کود و در نتیجه بهبود سودآوری
- بهبود ساختار خاک و افزایش حاصلخیزی بلندمدت
این روش در زمانی اجرا شد که برزیل به شدت متکی به واردات کودهای شیمیایی بود. اما با پذیرش تدریجی کشاورزان و حمایت مراکز تحقیقاتی، برزیل طی چند دهه به بزرگ‌ترین تولیدکننده سویا در جهان تبدیل شد و از ایالات متحده و آرژانتین پیشی گرفت.
رویکرد زیست‌محیطی و حفظ جنگل‌ها
انتقادها بر سر تخریب جنگل‌های آمازون برای توسعه اراضی زراعی همواره وجود داشته است. هونگریا با خوش‌بینی می‌گوید:
«روش زیستی نه‌تنها محصول را غنی می‌کند، بلکه خاک را سالم نگه می‌دارد و از نیاز به گسترش بی‌رویه مزارع جلوگیری می‌کند.»
به عبارت دیگر، هرچه خاک باکتری‌های تثبیت‌کننده بیشتری داشته باشد، زمین‌های جدید کمتری برای برآوردن نیاز غذایی باید تصرف شود.
میراث علمی و الهام‌بخش نسل آینده
از زمان تأسیس جایزه جهانی غذا توسط نورمن بورلاگ، برنده نوبل صلح ۱۹۷۰، تاکنون ۵۵ فرد مؤثر در عرصه امنیت غذایی معرفی شده‌اند. دکتر گبیسا اجتا، رئیس کمیته انتخاب برندگان، درباره هونگریا گفت:
«دستاوردهای او در کشاورزی پایدار، الگوی جهانی جدیدی برای تأمین امنیت غذایی و حفاظت از محیط‌زیست ارائه کرده است.»
مراسم رسمی اهدای جایزه در اکتبر ۲۰۲۵ و همزمان با «گفت‌وگوی بورلاگ» در دموین برگزار خواهد شد.
تثبیت زیستی نیتروژن
